خودکشی تعاونی های بودن مجوز پیش از اقدام بانک مرکزی

طرح ساماندهی صندوق ها و موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز با هدف ساماندهی بازار پولی کشور و جلوگیری از آسیب های جدی که در پی ورشکستگی این موسسات و صندوق ها به وجود می آمد از سال 87 در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و تبدیل به یکی از بندهای مهم بسته سیاستی- نظارتی سال 88 شد. با این حال شاید آن زمان کسی فکر نمی کرد که تعطیلی 48 تعاونی و چند تعاونی مالی و اعتباری در آینده نزدیک موجی از نگرانی را در میان سپرده گذاران این تعاونی ها ایجاد کند.

طرح ساماندهی موسسات و تعاونی های بدون مجوز در حالی سرسختانه از سوی بانک مرکزی دنبال می شود که گویا این بانک به تبعات این اقدام چندان نیاندیشیده است زیرا برخی از تعاونی های بدون مجوز از بانک مرکزی پیش از هرگونه اقدامی دست به تعطیلی شعب تعاونی خود زده اند. این اقدام که به نوعی شبیه خودکشی است منجر به سرگردانی کسانی شده که به امید دریافت تسهیلات اقدام به سپرده گذاری در این تعاونی ها کرده بودند. وظیفه ای که به طور حتم بر عهده نظام بانکی است با این حال بخشی از این وظیفه را تعاونی های اعتباری آزاد و موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز فعالیت از بانک مرکزی به دوش می کشیدند.

شبکه بانکی مدت هاست که درهای خود را به سوی متقاضیان تسهیلات خرد بسته اند و اگر هم امیدی به دریافت تسهیلات خرد از طریق شبکه بانکی باشد منوط به سپردن وثیقه های سنگین و ضمانت ضامنان دولتی به بانک هاست. گویا در نبود نظام اعتبارسنجی مشتریان شبکه بانکی مجبور است برای اطمینان از برگشت وجوه خود تن به دریافت وثیقه های سنگین دهد؛ امری که منجر به سرخوردگی و عدم موفقیت در دریافت وام توسط متقاضیان می شود.

همین امر افراد نیازمند به تسهیلات خرد را به سوی تعاونی ها و موسساتی سوق داد که با درج عبارت تحت نظارت بانک مرکزی اقدام به جذب مشتریان می کردند. افراد سرخورده از نظام بانکی در تعاونی های مالی و اعتباری و حتی موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز موفق به دریافت وام شدند. وام هایی که گاه با محاسبه 40 درصد سود به مشتریان داده می شد و آنان که ناچار بودند با پرداخت سودهای کلان به این موسسات و تعاونی ها در قبال دریافت تسهیلات با شرایط سهل ترمواقت کردند.

آن زمان گویا بانک مرکزی در خواب بود که در هر گوشه ای از شهر موسسات و تعاونی های بدون مجوز با عبارت تحت نظارت بانک مرکزی مانند قارچ سربرآوردند و هر جایی که موقعیت تجاری مطلوبی داشت به شعبه ای از این موسسات بدل شد.

داستان آغاز فعالیت این موسسه ها و تعاونی ها به اولین سال های پیروزی انقلاب باز می گردد. با این حال بانک مرکزی گویا تازه از خواب بیدار شده و چشم خود را بر سپرده گذارانی بسته که از روی ناچاری به سمت این موسسات و با سودای دریافت وام رهسپار شده اند. با این حال بانک مرکزی گویا به دنبال گرفتن زهر چشم از موسساتی است که به نهادهای ذینفوذ وابسته هستند و به همین دلیل نیز از کرنش در برابر بانک مرکزی سرباز می زنند. گویا بانک مرکزی با این اقدام به دنبال این است که به هر کس بخواهد در حوزه پولی و بانکی وارد شود نشان دهد که تا چه حد جدی است.

در هر حال عرض اندام بانک مرکزی پیش از حصول هر دستاوردی دامن سپرده گذاران را گرفته است. سپرده گذارانی که نمی دانند با بسته شدن موسسات چه به صورت انتحاری و چه با دستور مستقیم نهاد ناظر چه کنند و وجوه خود را از چه مقامی طلب کنند و مهم تر آن که آیا امیدی به دریافت پول هایشان داشته باشند یا خیر؟

به نظر می رسد بانک مرکزی باید پیش از هر اقدامی به موج نگرانی و متضرر شدن سپرده گذارانی می اندیشد که برای دریافت وام به این تعاونی ها روی آورده اند. این قدام به طور حتم در روزهای آینده دامن تعداد بیشتری از سپرده گذاران را خواهد گرفت.